2009-an Musika Hezkuntza ikasketak Brasilen amaitu eta Euskal Herrira bueltatu nintzenetik, banuen har bat barren-barrenean bueltaka: lotzen ninduen guztiaz askatu eta nire erosotasun-eremutik atera nahi nuen, amerikar kontinentea motxilarekin zeharkatzeko abenturari ekiteko; betebeharrak, erantzukizunak eta errutina atzean utzita.
Hemen aurkituko dituzu, 2018 amaieran, Argentinatik hasi eta 2021eko Ekainean Estatu Batuetan amaituz eginiko nire bidai-idatzien nondik norakoak, liburu batean bilduta. 13 herrialde zeharkatuz (Argentina, Txile, Bolivia, Peru , Ekuador, Kolonbia, Panama, Costa Rica, Nikaragua, El Salvador, Guatemala, Mexiko eta Estatu Batuak) motxilero bezala bizi-esperientzia kontatzeaz gain, emozioak eta sentimenduak leku bakoitzean, bidaiako hausnarketak; leku interesgarrien gomendioak eta modu desberdin baten bidaiatzeko aholkuak, hainbat kultura eta etnien istorioak, pandemia nola bizi izan nuen, historia pixka bat eta efemerideak ere aurkituko dituzu.
Bidaia, bizitzan dena bezala, hau ere ikasketa prozesu bat izan da, ia bide espiritual bat, bidaia norberarekin, nire mugak gainditzen lagundu didana. Azken finean, mundua ez da hain arriskutsua kontatzen duten bezala! pertsona zoragarriak ezagutu ditut, dena elkarbanatzeko prest, autostopez eraman eta etxean hartu naute, janaria elkarbanatu eta beste mila bizimodu erakutsi dizkidate. Jende pila bat ezagutu dut eta natibo batzuekin egoteko aukera izan dut, adibidez: Mexikon Wixárika edo Maiak, Panama-Kolonbian Kuna Yala familiak eta Perun Shipibo Koniboak.
Proiektu hau guzti horien omenez doa. Horregatik "Amapatxa", kitxua hizkuntzan ama-lurra esan nahi duen Pachamama hitzetik hartua.
Proiektuaren ezaugarriak eta helburuak
Amapatxa, amets bat, bide bat, proiektuaren helburu garrantzitsuenetako bat, nire ama-hizkuntza, euskara, zaintzea eta sustatzea da, euskal belaunaldiak kontuan hartuta, gure hizkuntzan irakurtzera animatzeko. Era berean, esperientzia pertsonaletik abiatuta, liburu honek gomendioen gida gisa ere funtzionatuko du, antzeko bidaia bat egitea aurreikusita dutenentzat edo tokitik mugitu gabe bidaiatu nahi dutenentzat. Jakina, bidaiatzera animatzen zaituztet, erosotasun gunetik atera eta munduan zehar ibiltzea zein aberasgarria den deskubritzera. Unibertsitateko irakasle batek esaten zidan bezala, unibertsitaterik onena bidaiatzea da.
Bidaia osoan zehar izandako kultura-trukea erakustea, hizkuntza ezberdinak, ohiturak eta hauek nire bizipenetan izan duten eragina. Kultura aniztasuna oso aberasgarria iruditzen zait eta hau bermatzea garrantzitsua da; horregatik ere, liburua argitaratzeaz gain, proeiktu honekin bidaian ezagututako Shipibo Konibo komunitateari bidali nahiko nioke laguntza: Alianza Arkanarekin elkarlanean, pandemiagatik umezurtz gelditu direnentzat eta Kené Néteko emakumeentzat.
Helburu orokorrak:
- Euskal kulturarentzat bidai ezberdin baten erreferentzia uztea.
- Euskal belaunaldiak Euskaraz irakurtzera bultzatzea.
- Aurreiritziak alde batera uztea, kultura aniztasunaren garrantzia eta hau ezagutzera eman. (Beste kultura batzuetatik ikastea)
Zeharkako helburuak:
- Bilketa hobezinera iritsiz gero, Peruko Shipibo-Konibo amazoniar komunitateari laguntza bidaliko genioke.
- Pandemiagatik umezurtz geratu diren Shipibo-konibo haurrei laguntzeko.
- Shipibo-Konibo emakumeei laguntza.
Zergatik da garrantzitsua natibo-indigenei laguntzea:
Peruko Amazonian ,lanean egon nintzen herrixkan, haurrak ia ezer ahoratu gabe zihoazen eskolara, gure erronka honi aurre egitea izan zen eta Global Giving plataformaren bidez zerbait egitea lortu genuen. Lehen, eskola inguruan basoa zuten, bertatik lortzen zituzten jakiak eta baliabideak, baina orain hemen ez da ezer.
Bidaian hainbat boluntario lan egin ditut ere, hala nola, Peruko amazoniar oihanean, Costa Rican animaliak zaintzen dituzten zentro batean, Chiapasen bio-eraikuntza sistemaz eginiko etxeetan, hostaletan etab.
Alianza Arkanaren, Ametra boluntario zentroan, hainbat proiektu zeuden martxan eta horietako bat Kené Néte: Ekonomia sortzailearen bidez, beraien antzinako artea, diseinua, moda nahiz komunikazioa praktikan jarri eta hau bermatuz, emakumearen ahalduntzea du helburu. Emakume gazteek ikasketekin jarrai dezaten eta beren artearekin bizimodua atera dezaten; horrela, kulturak bizirik jarrai dezake eta emakumeen ahalduntzea bultzatzen da.
Bestalde, indigenek eraso asko jasotzen dituzte, beren bizilekutik botatzen ari dira, hildakoak areagotzen ari dira, oihanak sute asko sufritu ditu, Amazonia geroz eta ahulago dago eta zuhaitz mozketa masiboak egiten ari dira; ondorioz bertan bizi direnek, animaliak barne, geroz eta zailtasun gehiago dituzte janaria lortzeko. Honek pobrezia areagotu du, lehen ez zeuden gaixotasunak ere agertzen ari dira eta pandemiak izugarri jo du komunitateetan. Haur asko umezurtz geratu dira, pandemiak familiarik gabe utzi dituztelako.
Indigenen bizitza arriskuan dago, eta honekin batera: oihanaren zaintza, animaliak, senda-belarren eta landare sakratuen jakinduria, gure antzera beraiek duten hizkuntza, kultura aniztasuna eta abar. Beraiek dira ondoen ezagutzen dutena oihana eta badakite bertatik nola atera baliabideak, guztiz izorratu gabe. Ekologikoki honek mundu osoari eragiten dio, naturarik gabe ez baitugu ezer.
Horregatik iruditzen zait garrantzitsua indigenen bizimodua errespetatzea, estereotipoak haustea eta beraien jakinduria kontuan hartzea.
Zergatik egiten dut crowfunding bat?
Liburua argitaratzea suposatzen duen gastuari aurre egiteko. Liburua bera ia guztiz amaiturik dago, baina Crowdfunding eta Piztu Metak-i esker kaleratzeko aukera izan dezaket. Ekonomikoki laguntzeaz gain erraminta bikaina iruditzen zait, "Amapatxa" amets bat, bide bat jende gehiagorengana iristeko eta alde sozialari bultzada handiago bat emateko. Peruko Amazonian aurkitzen diren Shipibo-konibo emakumeei eta haur umezurtzei laguntzeko.
Indarguneak eta zerk bereizten du:
- Euskararen erabilera eta euskal Kultura indartzea. Bidai-liburu asko dago Gazteleraz edo Ingelesez, baina ez Euskaraz.
- Bidaiarientzat erreferentzia ezberdin bat. Turistentzat sortutako bidai-gida asko dago, baina hau ez da gida huts bat, barren-barrenetik kontatutako bidai-liburu bat da, ikuspegi desberdin batetik..
- Nola eraman aurrera horrelako bidaia bat: motxila prestaketa, bidaia-apliakzioak, aseguruak, web-orri interesgarriak...
- Ekologikoki eta modu jasangarriago baten mugitzeko aholkuak: oinez, auto-stop, garraio publikoa, bizikleta...
Motibazioa:
Oso garrantzitsua zait nire ama-hizkuntza, euskara, eta euskal belaunaldiak gure jaioterriko hizkuntzan irakurtzera animatu nahi ditut.
Bidaia osoan zehar izandako bizipenak, esperientziak eta kultura-trukea elkarbanatu nahi ditut, gure antzera bertan dauden hizkuntzak, ohiturak etab. Nik, bisitatzen nituen lekuetako pertsonengan, euskal kulturari eta gure hizkuntzari buruz interesa piztu nuen bezalaxe, irakurleari beste kulturen eta bizitzeko modu anitzen berri ere eman nahi nioke.
Norentzat:
-Euskal belaunaldi eta Euskal Herriarentzat.
-Bidaiatu nahi duten guztientzat, mugituz edo mugitu gabe.
-Kultura aniztasuna ezagutu eta bultztau nahi duen ororentzat
-Bidaia esperientzia desberdin bat ezagutu nahi duenarentzat.
-Familia, lagun eta bidaian ezagututako pertsona guztientzat.
Ion Bracamonte Unanue naiz (Zumaia, 1981). Musika Hezkuntza eta Psikopedagogia lizentziatura ikasi nuen. Musika munduak paper garrantzitsu bat bete du nire bizitzan, eta musikari amorratua naiz; hala nola, bakarka edo rock taldeetan aritu naiz ere: Itaka eta Voltaia.
Lehen aldiz ari naiz liburu bat argitaratzearen erronkari heltzen. Bidaiaren hasieran ez nuen idazteko asmorik, baina lagun batzuek eguneroko koadernotxo bat oparitu zidaten eta pixkanaka idazten hasi nintzen, horrela gustua hartu nion idazteari, azkenik 5 koadernotxo bete nituelarik; batzuetan unean-uneko gertakizunak eta besteetan aurretik gertatutakoak. Boluntario lanetan nengoenean ordu libreetan ordenagailu bat uzten zidaten eta koadernotxoetan jasotakoa lainora igotzen nuen.
Honela sortu zen liburu bat ateratzearen proiektua. Bi urte eta erdiz, sorterritik kanpo bizitako esperientziak elkarbanatzea interesgarria zela iruditu zitzaidan. Izan ere, ez dut ezagutzen mota honetako Euskarazko liburu asko dagoenik.